Ιστιοπλοΐα για αρχάριους

Μερικές πληροφορίες και βασικές αρχές για την Ιστιοπλοΐα που είχα μαζέψει και εγώ σαν αρχάριος.

Τα πανιά.

Ο Φλόκος είναι το τριγωνικό πανί της πλώρης. Στα μοντέλα μας δεν περνάει συνήθως πίσω από το κατάρτι για ευκολία στη χρήση. Στα μεγάλα ιστιοπλοϊκά μπορεί να περάσει αρκετά πιο πίσω και τότε ονομάζεται Τζένοα. Πολλοί χρησιμοποιούν και τα δύο ονόματα χωρίς διάκριση. Υπάρχουν και άλλα πανιά της πλώρης στα μεγάλα σκάφη με διάφορα ονόματα ανάλογα με το μέγεθος και το σχήμα τους που όμως δεν χρησιμοποιούνται στα μοντέλα.

Η Μεγίστη ή Μαΐστρα  είναι το μεγάλο πανί πίσω από το κατάρτι. Είναι το βασικό πανί στο σκάφος.

Αυτά είναι τα δύο πανιά που χρησιμοποιούνται στα μοντέλα συνήθως. Ο φλόκος και η μαΐστρα.

Στο Spinnaker, το μπαλόνι, το μεγάλο εντυπωσιακό χρωματιστό πανί που βλέπουμε μερικές φορές στα μεγάλα ιστιοπλοϊκά δεν θα αναφερθούμε γιατί δεν είναι εύχρηστο στα μοντέλα και σπάνια χρησιμοποιείται αποτελεσματικά.

Ο τρόπος κατασκευής και οι ρυθμίσεις των πανιών και του καταρτιού είναι ένα άλλο μεγάλο κεφάλαιο που θα μπορούσαμε να συζητήσουμε μια άλλη φορά.

Τα ηλεκτρονικά.

Συνήθως χρησιμοποιούμε δύο κανάλια. Ένα για τις σκότες και ένα για το τιμόνι.

Στο τιμόνι χρειαζόμαστε ένα απλό servo. Στις σκότες όμως αν το σκάφος είναι πάνω από ένα μέτρο πρέπει να βάλουμε ένα δυνατό servo 10 κιλών με μακρύ μπράτσο (υπάρχουν ειδικά τέτοια servos) ή

 ακόμα καλύτερα ένα βίντζι με ράουλο. Για να μπορεί να πάρει μέσα τα πανιά στο δυνατό άνεμο.

Η κατασκευή.

Πέρα από τα σκάφη που βρίσκουμε σε μορφή kit λιγότερο ή περισσότερο έτοιμα, υπάρχουν και σχέδια με τα οποία μπορούμε  να κατασκευάσουμε το μοντέλο μας. Υπάρχουν καταστήματα που διαθέτουν σκάφη σε εξαρτήματα. Μπορεί δηλαδή κάποιος να συμπληρώσει το μοντέλο του σιγά-σιγά.

Από την αρχή μια συμβουλή: Μην ξεκινήσετε ποτέ να κατασκευάσετε ιστιοπλοϊκό με δικά σας εμπειρικά σχέδια. Θα πάει ο κόπος σας χαμένος. (Απευθυνόμαστε βέβαια σε αρχάριους ).

Είναι τόσες πολλές οι παράμετροι που μπαίνουν στο παιχνίδι που και στα μελετημένα από εξειδικευμένους ναυπηγούς μοντέλα προβλέπονται συστήματα διόρθωσης της γεωμετρίας τους.

Αναζητάμε λοιπόν αξιόπιστα σχέδια που προέρχονται από επώνυμους ναυπηγούς. Σχέδια που είναι δοκιμασμένα και βελτιωμένα πριν κυκλοφορήσουν. Γιατί ο κόπος και τα έξοδα που θα κάνουμε είναι αρκετά.

Η κατασκευή γίνεται με όλους τους μοντελιστικούς τρόπους και υλικά. Με ξύλο, με διογκωμένη πολυουρεθάνη, με πλαστικό κλπ  

Αυτό που επιδιώκουμε  είναι να κάνουμε το σκάφος ελαφρύ. Αφαιρέστε βάρος από κάθε κομματάκι που βάζετε στο σκάφος σας. Όσο ασήμαντο και αν φαίνεται. Λίγο-λίγο συμμαζεύεται η κατάσταση.

Το τελικό βάρος ενός σκάφους (βλέπε εκτόπισμα) είναι εξ αρχής καθορισμένο από τον σχεδιαστή. Το τελειωμένο δηλ σκάφος για να είναι σωστό, πρέπει να έχει αυτό το συγκεκριμένο βάρος. Έτσι ώστε  όταν μπει στο νερό να ‘κάτσει’ σωστά στην ίσαλο γραμμή του. Ούτε πιο πάνω, ούτε πιο κάτω. Όσο λοιπόν πιο ελαφρύ φτιάξουμε το σκάφος και τον εξοπλισμό του, τόσο πιο βαρύ θα κάνουμε το έρμα κατεβάζοντας έτσι χαμηλότερα το κέντρο βάρους και αυξάνοντας την ευστάθειά του. Με αυτό τον τρόπο, όταν ταξιδεύει, στέκει πιο όρθιο εκθέτοντας μεγαλύτερη επιφάνεια πανιών του στον άνεμο με αποτέλεσμα να ταξιδεύει πιο γρήγορα. 

Η ταχύτητα.

Είναι το μεράκι και η προσπάθεια του σχεδιαστή, του κατασκευαστή και του ιστιοπλόου να κάνουν το σκάφος τους να τρέξει πιο γρήγορα.

Εξαρτάται πρώτα απ΄ όλα από το ίδιο το σκάφος. Την φόρμα του. Το ζύγισμά του. Την κατάσταση της βρεχάμενης επιφανείας. Την ποιότητα και τη ρύθμιση του καταρτιού και των πανιών του. Τελικά και κυρίως, από την ικανότητα του καπετάνιου.

Δεν είναι όπως στα μηχανοκίνητα που απλοϊκά βέβαια βλέποντας το, πατάς λίγο το γκάζι ή βάζεις μεγαλύτερο κινητήρα  και έχεις το αποτέλεσμα που επιδιώκεις.

 Εδώ η ισχύς είναι δεδομένη και κάθε άλλο παρά σταθερή. Ότι σου δώσει ο άνεμος, που συνεχώς αλλάζει ένταση και κατεύθυνση.  Η προσπάθεια και η τέχνη είναι να τον εκμεταλλευτείς με τον καλύτερο τρόπο. Ρυθμίζεις τα πανιά σου, την πορεία σου. Προσπαθείς να προβλέψεις την επόμενη αλλαγή στην ένταση ή στην κατεύθυνση του και να  είσαι έτοιμος για να κερδίσεις το 1/10 το μιλίου που θα κάνει τη διαφορά.  

Οι πλεύσεις.

Το ιστιοπλοϊκό δεν μπορεί να πλεύσει κατ΄ ευθείαν κόντρα στον άνεμο.

Αν υποθέσουμε ότι ο αέρας έρχεται από τις 0 μοίρες, το ιστιοπλοϊκό δεν μπορεί να πλεύσει στο τόξο από τις -45° έως τις +45° περίπου. Υπάρχουν σκάφη σχεδιασμένα να ανεβαίνουν πιο ψηλά μέχρι και τις 30°. Μεγάλο πλεονέκτημα!!  Λόγω της σχεδίασής τους αυτής όμως υστερούν στις άλλες πλεύσεις. Δεν γίνεται να τα έχεις όλα !

1.Τα  Όρτσα.      . Ένα σκάφος ταξιδεύει ‘όρτσα’ όταν πλέει (ανεβαίνει είναι ο ιστιοπλοϊκός όρος) όσο πιο αντίθετα στον άνεμο μπορεί. Είναι η πιο εντυπωσιακή πλεύση με το σκάφος να γέρνει πολύ, τα πανιά να τραβούν τα ξάρτια, να πιέζεται το κατάρτι και να βουτάει με αφρούς στο κύμα η πλώρη πλένοντας το κατάστρωμα και βρέχοντας το πλήρωμα. Η ένταση γύρω είναι εμφανής. Είναι η πλεύση του αθλητή. 

Του νικητή.

2.  Πλαγιοδρομία.      Όταν το σκάφος πλέει με τον άνεμο στα πλάγια, έχουμε την ‘πλαγιοδρομία’. Την πιο γρήγορη. Με το σκάφος να ταξιδεύει πιο όρθιο. Με άνεση. Χαλαρό. Το νιώθεις να χαίρεται απελευθερωμένο από τα ζόρια των όρτσα. Είναι η πλεύση της κρουαζιέρας.

3.  Πρίμα.      Όταν έχουμε τον αέρα πίσω πάμε ‘πρίμα’. Το σκάφος πλέει όρθιο και ταλαντεύεται δεξιά-αριστερά από τα κύματα που έρχονται στην πρύμη του. Με τον λίγο αέρα και το μικρό κύμα τα πρίμα είναι ασφαλής και ευχάριστη πλεύση. Με τον δυνατό αέρα όμως και το ψηλό κύμα, γίνεται η πιο επικίνδυνη. Αυτό οφείλεται κυρίως στο γεγονός ότι δεν μπορείς να αδειάσεις τα πανιά όταν θα έρθει η δυνατή πνοή. Η σπιλιάδα. Να μειώσεις άμεσα δηλαδή την πίεση του ανέμου αφήνοντας τον να φύγει ελεύθερα. Κανένας ναυτικός δεν πλέει κατάπρυμα σε τέτοιες συνθήκες. Εκεί βουτάει η πλώρη και γίνονται ζημιές. Είναι η πλεύση του καλού καπετάνιου.

Αυτές είναι οι τρεις βασικές πλεύσεις. Βέβαια το σκάφος μπορεί να πλεύσει και σε όλες τις ενδιάμεσες κατευθύνσεις εκτός του τόξου των  ±45° μοιρών προς την κατεύθυνση του αέρα. 

Ένα σκάφος είναι αριστερήνεμο ή δεξήνεμο ανάλογα από ποια πλευρά δέχεται τον αέρα.

Η ιστιοπλοΐα, για να κλείσουμε, δεν είναι απλά η ασχολία με τα σκάφη και τη θάλασσα. Είναι μια φιλοσοφία.

Χάνεις πολλά πράγματα με τα ιστιοπλοϊκά. Την ταχύτητα, τον ήχο της μηχανής στις ψηλές στροφές της που σε εξιτάρει, το πλανάρισμα του σκάφους που σε κάνει να νιώθεις πως πετάς, τις ανέσεις του μηχανοκίνητου, την απόλαυση γενικότερα των επιτευγμάτων της σύγχρονης τεχνολογίας.

 Και τι κερδίζεις? 

Την πάλη με τα στοιχεία της φύσης ταλαίπωρος και μουσκεμένος. Παγωμένος πολλές φορές στην κακοκαιρία να τραβάς σχοινιά.  Χωρίς  να μπορείς να καθορίσεις το χρόνο άφιξής στον προορισμό σου, να σε ψήνει ο ήλιος στη άπνοια και να βλέπεις τα μηχανοκίνητα να περνάνε σαν πεταλουδίτσες… και να αναρωτιέσαι: Μήπως…..?

Αυτή είναι η ιστιοπλοΐα. Ο αγώνας με την θάλασσα και τον αέρα. Η αίσθηση του νερού και του ανέμου. Το  θρόισμα από το τρεμόπαιγμα της άκρης του πανιού και το σκίσιμο  του νερού στην πλώρη... Το κατσαρό αυλάκι της πρύμης….

Αυτό που προσπαθούμε να μετατρέψουμε σε RC.

Ελπίζω να πήρατε κάτι διαβάζοντας αυτό το κείμενο γενικών πληροφοριών.  Άθελά μου πέρασαν και κάποια στοιχεία από την ιστιοπλοΐα με τα πραγματικά σκάφη. Τα αφήνω γιατί είναι μια πραγματικότητα που την ζω ταξιδεύοντας και με το μικρό μου μοντέλο. 

Για όποια διευκρίνιση ή σχόλιο στείλτε μου μήνυμα.

Ο στόχος μου είναι να δημιουργήσω ενδιαφέρον γύρω από το ιστιοπλοϊκό μοντέλο.

Παλαιότερα μαζευόμαστε καμιά δεκαριά φίλοι και κάναμε αγώνες που διοργάνωνε η Ένωση Μοντελιστών Ελλάδος.

Χαθήκαμε όταν διαλύθηκε η ΕΜΕ.

Οι Πλεύσεις με σχεδιαγράμματα:

                   Κατεύθυνση του ανέμου

1 = Όρτσα

2 = Πλαγιοδρομία

3 = Πρίμα

Θέση των πανιών και κλίση του σκάφους στις διάφορε πλεύσεις:

           Όρτσα                 Πλαγιοδρομία                Πρίμα